De politie ziet het liever niet, toch gebeurt het: racistisch en vrouwonvriendelijk gedrag door agenten zelf. Mensenrechtenspecialist Linda Louis onderzocht hoe technologie de politie kan helpen zich keurig te gedragen naar toepasbare rechtsnormen.
Linda Louis promoveerde dinsdag 17 september op dit onderzoek naar juridische normen die geschikt zijn om toe te passen via technologie die we toch al dagelijks gebruiken, zoals smartphones en fitness-trackers. 'Agenten, rechercheurs, handhavers en ander politiepersoneel gebruiken dit soort technologie ook', vertelt Louis. 'Wat als we die inzetten om hun gedrag te monitoren en te nudgen op een positieve manier?'
Want, zo redeneert Louis, politie-ambtenaren maken zich onbewust ook wel eens schuldig aan gedrag dat ze juist moeten bestrijden of voorkomen. Soms discrimineren ze zelf, ze laten zich seksistisch of racistisch uit richting vrouwelijke slachtoffers, minderheden of tegen burgers in het algemeen.
Dwang ontbreekt, toch word je beïnvloed. Alsof je een klein engeltje op je schouder hebt
Dagelijkse praktijk afwijkend van theorie
Het is iets wat Linda Louis al bestudeert sinds haar rechtenstudie aan de National Law School in Bangalore, een van de beste rechtenfaculteiten in India, het land waar zij werd geboren. Zij specialiseerde zich in mensenrechten en werkte voor verschillende NGO's, waaronder Tulir en UNICEF in India en het Rode Kruis in Geneve. Zij raakte hierdoor betrokken bij het ontwikkelen van betere wetten en trainingsprogramma's om de politie effectiever te laten werken zodat zaken niet stukliepen op ondeskundigheid, zoals onnodig seksistisch of onbehoorlijk gedrag.
'Ik begon me af te vragen of ons werk als mensenrechtenjurist wel zin had. We schreven vele rapporten over wat goed ging en wat verkeerd, maar in de dagelijkse praktijk veranderde het weinig.' Politieagenten hielden zich onbewust niet aan de gedragsnormen richting slachtoffers, terwijl ze zich wel goed en juist wilden gedragen.
Effectief speuren met technische snufjes
Voor een jurist ligt het voor de hand om via het recht manieren te zoeken om ongewenst gedrag bij te sturen. Louis kwam op het idee om dit te koppelen aan de alomtegenwoordige en opkomende technologie. Met name technische en gedragspsychologische methoden zoals die ontwikkeld werden aan Stanford en Nederland, om mensen richting gewenste gedrag te sturen, ofwel te nudgen. 'Dat was een beginpunt voor mij', vertelt Louis. 'Wat als er een app was die agenten via hun smartphone naar het juiste gedrag kon gidsen of meldingen gaf om hun daarover na te laten denken? Ze droegen toch al bodycams met zich mee, en opname-apparatuur. Alles is al gedigitaliseerd en slim geprogrammeerd. De capaciteit is er, mijn hoop was dat we dit konden gebruiken en alles bij elkaar konden brengen.'
Fitnesstracker als oerversie
Beïnvloedingstechnologie, in het jargon persuasive technology, is het zachtmoedig beïnvloeden van mensen, via technologische snufjes en software die ons allen omringen in het dagelijks leven. Louis toont de polsband die zij draagt aan haar linkerarm. Een fitnesstracker. 'Dit is het klassieke, standaard voorbeeld van beïnvloedingstechnologie', vertelt ze. 'Je krijgt te zien aan het aantal stappen of je goed bezig bent. Hij zet ons aan om op te staan en te bewegen. Dwang ontbreekt, toch heeft hij invloed. Het is alsof je een klein engeltje op je schouder hebt.' Dit principe volgend, onderzocht Louis of deze methode geschikt kon zijn om het ongewenste gedrag van agenten te corrigeren. Mede omdat het geen overtredingen of misdaden waren in de zin van het strafrecht en daar richt de methode van Louis zich ook niet op.
'Toen ik het begon te bestuderen, realiseerde ik mij dat er nog geen wetenschappelijke juridische literatuur over was. Het werd dus mijn taak om de theoretische ideeën bij elkaar te brengen en vast te stellen hoe haalbaar het was voor verdere studie.'
Onderzoek naar gedragsnormen
Louis wendde zich met haar onderzoeksidee tot de professoren Simone van der Hof en Bart Custers in Leiden, die de creativiteit en innovatie van haar benadering erkenden. Haar promotie-onderzoek in Leiden richtte zich op het onderscheiden van de normen die aan de basis stonden van wetten. Normen die agenten via apps, software en apparaten zoals smartphones of bodycams konden verinnerlijken door herinneringsmeldingen, pop-ups en feedback achteraf.
Experimenten volgden ook met de toepassing van virtual reality om het gewenste gedrag uit te beelden. Technisch betrof het steeds een kleine uitbreiding op al bestaande en gebruikte technologie. Hiermee kregen agenten meteen feedback wanneer hun toon of woordkeus verkeerd was en ze onbewust gevoeligheden raakten bij de slachtoffers.
Praktische toepassingen
Het juridisch onderzoek van Louis leverde zes praktische toepassingen op waarmee agenten en officieren bij de politie hun gedrag konden veranderen, zodat het niet meer over kwam als racistisch of seksistisch.
Sinds deze maand werkt Louis aan de Haagse Hogeschool samen met het Kenniscentrum voor Cyber Security. Ze doceert hier ook voltijds sinds drie jaar. Deze onderzoeksgroep werkt al samen met politie. 'Ik zou het geweldig vinden om de beïnvloedingstechnologie verder te ontwikkelen in samenwerking met de politie, om uit te vinden of het uitpakt zoals we dat willen.'
Jan-Willem Oomen
Main image: Zach Lisko via Unsplash
